Jabłko

Artykuły on-line

Jabłko a obecność mikrobiologiczna (kalkulacja)

W przykładowym posiłku składającym się na lekki posiłek zawierający 500 kalorii - przypada 5 jabłek.

(1 surowe Jabłko dostarcza około 100 000 000 mikrobioty, głównie bakterii, grzybów, archonów, wirusów).

5 jabłek = 500 mln mikrobioty = wartość nominalna przy spożyciu surowego posiłku.

W przetworzonym posiłku, na który średnio w Polsce przypada około 10% produktów nieprzetworzonych zostaje do wzbogacenia mikrobioty około 50 mln. mikrobów.

Po przejściu przez żołądek, w którym średnio ginie 95% mikrobioty zostaje:

w typowym polskim posiłku - 2,5 mln mikrobów.
w posiłku w 100% składającym się z produktów nieprzetworzonych - 25 mln mikrobów.
w posiłku zawierającym 50% produktów nieprzetworzonych (piramida żywienia) - 12,5 mln mikrobów

Podsumowanie:

Wynik 1:10.

Przyjmując dzień w dzień 10 razy mniej naturalnych aktywnych biologicznie substancji czynnych w postaci mikrobioty nie wzbogacamy różnorodności nie tylko własnej mikrobioty ale zubażamy jej udział w procesach trawiennych w początkowym odcinku jelit i zdani jesteśmy na bakterie już tam występujące.

W połączeniu z układem immunologicznym i bioróżnorodnością potrzebną do trenowania własnego układu odpornościowego dzień w dzień utrzymujemy go na niskim poziomie reaktywności na patogenne substancje i mikrobiotę.

Mikrobiota to tylko część Życia. Zostaje całe "jabłko" ze swoimi właściwymi sobie aktywnymi biologicznymi wartościami (zawartość żywych komórek) i innymi cennymi wartościami, jak witaminy - w 100% (tyle ile posiada jabłko lub inny produkt nieprzetworzony). Po obróbce (gotowaniu) termicznej posiłku, aktywnych biologczenie substancji tam już nie ma, a pozostałe, np. witaminy są w znacznie mniejszej ilości, średnio od zera do 60%

Nawet gdyby jeść zgodnie z zaleceniami Piramidy Żywienia, czyli 50% produktów nieprzetworzonych, stosunek ten wynosiłby 1:2. Czyli 2 razy mniej.

Czy stać Ciebie aby zgodnie z zaleceniami Piramidy Żywienia przyjmować połowę najcenniejszych wartości odżywczych dzień w dzień, przez całe życie? Statystycznie zaopatrujesz swój organizm jednak tylko w 10%, zatem można podsumować, że żyjesz na 10%.

Ostrożnie z jabłkami !

Nie zaleca się spożywania dużej ilości jabłek, dzień w dzień, w formie surowej. Dentyści zalecają ograniczone spożywanie jabłek, max. 1-2 jabłka dziennie.

Jabłka są produktem lokalnym, europejskim, klimatu umiarkowanego a nasze ciała wyewoluowały w tropikach i są zoptymalizowane do owoców tropikalnych. Nasze zęby mimo ewolucji nie są odporne na kwasy występujące w jabłkach.

Odmiany

~ Antonówka – bardzo stara odmiana pochodząca z Rosji

~ Cortland – odmiana otrzymana w roku 1898 w USA poprzez skrzyżowanie odmian McIntosh i Ben Davies.

~ Delikates – polska odmiana uprawna jabłoni domowej

Gala – pochodząca z Nowej Zelandii odmiana uprawna jabłoni domowej

Golden Delicious – odmiana uprawna wyselekcjonowana w 1890 r. w USA

Granny Smith – odmiana jabłoni wyhodowana w 1868 r. w Australii

Jonagold – odmiana uprawna otrzymana w 1943 r. w USA ze skrzyżowania odmian Jonathan i Golden Delicious

Jonatan – odmiana znaleziona w USA w roku 1800 jako przypadkowa siewka

Koksa Pomarańczowa – odmiana pochodząca z Wielkiej Brytanii

Kosztela – polska odmiana pochodząca prawdopodobnie z XVII wieku

Kronselska – odmiana uprawna wyhodowana w 1869 r. we Francji

Lobo – otrzymana w Kanadzie około 1900 roku jako siewka odmiany McIntosh

McIntosh – znaleziona w roku 1796 jako siewka odmiany ‘Famouse’ w Kanadzie

Pink Lady – wyhodowana latach 70. w Australii jako krzyżówka odmian Lady Williams i Golden Delicious

Papierówka – odmiana uprawna pochodząca z rejonów nadbałtyckich

Renety – to stara grupa odmian uprawnych jabłoni domowej

Rubin – otrzymana w 1960 r. w Czechach ze skrzyżowania odmian Lord Lambourne i Golden Delicious

Szampion – otrzymana w 1960 r. w Czechach jako krzyżówka odmian Golden Delicious i Koksa pomarańczowa

Ligol – odmiana wyselekcjonowana w 1972 roku Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach jako mieszaniec odmian Linda i Golden Delicious.

Jabłko. Artykuł z Wikipedii = KOPIA Artykułu z Wikipedii (z dnia 15.05.2025)

{{#if:||{{#switch:

| sekcja =

{{#if:owocu jabłoni|{{#switch:|=Ten artykuł|#default=Ta strona}} dotyczy owocu jabłoni.|}} Zobacz też: {{#if:inne znaczenia tej nazwy|inne znaczenia tej nazwy|inne znaczenia}}{{#if:||.}}{{#if:| Na tę stronę wskazuje także przekierowanie „{{{przekierowanie}}}”. Zobacz też: {{#if: |{{{inne przekierowania}}}.|[[{{{przekierowanie}}} (ujednoznacznienie)]]}} }}

| #default =

}} }}{{#if:|}}

Jabłko – jadalny, kulisty owoc drzew z rodzaju jabłoń Malus. Jabłka odmian uprawnych o mieszańcowym pochodzeniu, uznawanych za gatunek jabłoń domowa Malus domestica, są istotnym komercyjnie owocem o soczystym i chrupkim miąższu. Są spożywane na surowo, a także po obróbce kulinarnej.

Właściwości jabłka

Szablon:Dopracować Smak dojrzałych jabłek jabłoni domowej jest słodko-kwaskowaty, rozmaite odmiany mogą być bardziej lub mniej słodkie lub kwaśne. Jabłka są kształtem zbliżone do kuli, z zagłębieniem na szczycie, z którego wystaje szypułka (pot. ogonek), na którym jabłko rośnie na drzewie, oraz z wylotem gniazda nasiennego u dołu. Przeciętne jabłko waży około 150 gramów. Miąższ jabłka jest sztywny, chrupki i pełen przezroczystego soku. Po długim przechowywaniu jabłko staje się miękkie i pomarszczone, jednak nadal jadalne. Skórka jabłka jest gładka i cienka, ściśle przylegająca do miąższu, dająca się obierać lub polerować. Kolor skórki jabłka występuje w odcieniach zieleni, a po dojrzeniu również żółci lub czerwieni, często zmieszanych ze sobą. Miąższ przybiera barwę od bardzo jasnej (zbliżonej do białej) po jasnożółtą, przy czym warstwy leżące blisko skórki mogą być lekko zabarwione na zielono, różowo itp. (czasem z widocznymi kolorowymi „żyłkami”) – w zależności od jej koloru. Jabłka mogą ulec obiciu, po czym miejsce obicia staje się miękkie i brązowe, a miąższ pod obiciem zaczyna się psuć i tracić właściwości odżywcze. Po pokrojeniu lub obraniu z dostępem do tlenu miąższ jabłka zaczyna utleniać się na powierzchni, która zmienia kolor na brązowy. Dojrzałe jabłka wydzielają lekko wyczuwalny, słodkawy zapach.

Niektóre odmiany jabłoni

Jabłka Produkcja w 2018
Państwo	Produkcja (w mln ton)
Szablon:Państwo	39,2
Szablon:Państwo	4,65
Szablon:Państwo	4,0
Szablon:Państwo	3,63
Szablon:Państwo	2,52
Szablon:Państwo	2,41
Szablon:Państwo	2,33
Szablon:Państwo	1,86
Szablon:Państwo	1,74
Szablon:Państwo	1,73
Świat	86,1
Źródło: FAOSTAT of the United Nations<ref>FAOSTAT [online], www.fao.org [dostęp 2020-04-13] .{{#if:		}}}}{{#ifeq:tytuł\|data dostępu, url, tytuł, opublikowany\|	}}}}{{#ifeq:www.fao.org\|www.fao.org	}}}}}}{{#if:www.fao.org{{#if:	http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC/visualize}}	{{#if:	{{#if:	}}}}\|{{#if:	{{#if:	}}}}}}}}</ref>

Szablon:Osobny artykuł

Antonówka – bardzo stara odmiana pochodząca z Rosji
Cortland – odmiana otrzymana w roku 1898 w USA poprzez skrzyżowanie odmian McIntosh i Ben Davies.
Delikates – polska odmiana uprawna jabłoni domowej
Gala – pochodząca z Nowej Zelandii odmiana uprawna jabłoni domowej
Golden Delicious – odmiana uprawna wyselekcjonowana w 1890 r. w USA
Granny Smith – odmiana jabłoni wyhodowana w 1868 r. w Australii
Jonagold – odmiana uprawna otrzymana w 1943 r. w USA ze skrzyżowania odmian Jonathan i Golden Delicious
Jonatan – odmiana znaleziona w USA w roku 1800 jako przypadkowa siewka
Koksa Pomarańczowa – odmiana pochodząca z Wielkiej Brytanii
Kosztela – polska odmiana pochodząca prawdopodobnie z XVII wieku
Kronselska – odmiana uprawna wyhodowana w 1869 r. we Francji
Lobo – otrzymana w Kanadzie około 1900 roku jako siewka odmiany McIntosh
McIntosh – znaleziona w roku 1796 jako siewka odmiany ‘Famouse’ w Kanadzie
Pink Lady – wyhodowana latach 70. w Australii jako krzyżówka odmian Lady Williams i Golden Delicious
Papierówka – odmiana uprawna pochodząca z rejonów nadbałtyckich
Renety – to stara grupa odmian uprawnych jabłoni domowej
Rubin – otrzymana w 1960 r. w Czechach ze skrzyżowania odmian Lord Lambourne i Golden Delicious
Szampion – otrzymana w 1960 r. w Czechach jako krzyżówka odmian Golden Delicious i Koksa pomarańczowa
Ligol – odmiana wyselekcjonowana w 1972 roku Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach jako mieszaniec odmian Linda i Golden Delicious.

Właściwości odżywcze jabłek

Świeże, nieuszkodzone jabłka zawierają witaminę C, większość innych witamin (B1, B2, B3, B5, B6, B9, A i Retinol, E i tokoferol, K, β-Karoten, likopen{{#if:nutr_USDA-SR28|{{#ifeq:n|:|^{1=nutr_USDA-SR28}|<ref name="nutr_USDA-SR28" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^2={{{2}}}|<ref name="{{{2}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^3={{{3}}}|<ref name="{{{3}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^4={{{4}}}|<ref name="{{{4}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^5={{{5}}}|<ref name="{{{5}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^6={{{6}}}|<ref name="{{{6}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^7={{{7}}}|<ref name="{{{7}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^8={{{8}}}|<ref name="{{{8}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^9={{{9}}}|<ref name="{{{9}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^10={{{10}}}|<ref name="{{{10}}}" group=""></ref>}}{{#if:|^{Szablon obsługuje maksymalnie 10 przypisów (zmień go!).}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|BŁĄD}}) i minerałów, dużą ilość błonnika roślinnego, kwercetynę (4 mg w 100 g jabłek{{#if:nutr_USDA-SR28|{{#ifeq:n|:|^{1=nutr_USDA-SR28}|<ref name="nutr_USDA-SR28" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^2={{{2}}}|<ref name="{{{2}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^3={{{3}}}|<ref name="{{{3}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^4={{{4}}}|<ref name="{{{4}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^5={{{5}}}|<ref name="{{{5}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^6={{{6}}}|<ref name="{{{6}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^7={{{7}}}|<ref name="{{{7}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^8={{{8}}}|<ref name="{{{8}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^9={{{9}}}|<ref name="{{{9}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^10={{{10}}}|<ref name="{{{10}}}" group=""></ref>}}{{#if:|^{Szablon obsługuje maksymalnie 10 przypisów (zmień go!).}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|BŁĄD}}), a także pektynę Szablon:Fakt. Zawartość witaminy C jest zmienna i zależy od wielu czynników, z których najważniejszymi są odmiana, warunki klimatyczne i sposób uprawy. Może ona się wahać w szerokim zakresie od około 4 mg na 100 g owocu do ponad 21 mg na 100 g<ref>Szablon:Cytuj stronę</ref>Szablon:Doprecyzuj. Przy obróbce cieplnej jabłek większość witamin wodorozpuszczalnych ulega rozkładowi.

Świeże jabłka są źródłem węglowodanów w tym błonnika. Jak wiele innych owoców, spożywane na surowo jabłka mają niską wartość na indeksie glikemicznym (fruktoza i inne cukry uwalniają się powoli z błonnika, przez co zawartość cukru we krwi rośnie wolno, bez nagłych odchyleń) zatem są zalecane do spożywania przez osoby chorujące na cukrzycę lub hiperglikemię<ref>Szablon:Cytuj stronę</ref>. Nie dotyczy to soku jabłkowego – po oddzieleniu błonnika wartość indeksu glikemicznego ulega sporemu podwyższeniu.

Szablon:Osobna sekcja

Nasiona (pestki owoców) jabłoni zawierają amigdalinę{{#if:TZ192|{{#ifeq:T|:|^1=TZ192|<ref name="TZ192" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^2={{{2}}}|<ref name="{{{2}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^3={{{3}}}|<ref name="{{{3}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^4={{{4}}}|<ref name="{{{4}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^5={{{5}}}|<ref name="{{{5}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^6={{{6}}}|<ref name="{{{6}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^7={{{7}}}|<ref name="{{{7}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^8={{{8}}}|<ref name="{{{8}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^9={{{9}}}|<ref name="{{{9}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^10={{{10}}}|<ref name="{{{10}}}" group=""></ref>}}{{#if:|^{Szablon obsługuje maksymalnie 10 przypisów (zmień go!).}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|BŁĄD}}. Gdy nasiona są uszkodzone, przeżuwane lub trawione, amigdalina rozpada się na silnie trujący cyjanowodór{{#if:TZ192|{{#ifeq:T|:|^1=TZ192|<ref name="TZ192" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^2={{{2}}}|<ref name="{{{2}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^3={{{3}}}|<ref name="{{{3}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^4={{{4}}}|<ref name="{{{4}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^5={{{5}}}|<ref name="{{{5}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^6={{{6}}}|<ref name="{{{6}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^7={{{7}}}|<ref name="{{{7}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^8={{{8}}}|<ref name="{{{8}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^9={{{9}}}|<ref name="{{{9}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^10={{{10}}}|<ref name="{{{10}}}" group=""></ref>}}{{#if:|^{Szablon obsługuje maksymalnie 10 przypisów (zmień go!).}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|BŁĄD}}. 1 gram nasion zawiera ok. 1–4 mg amigdaliny{{#if:TZ192|{{#ifeq:T|:|^1=TZ192|<ref name="TZ192" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^2={{{2}}}|<ref name="{{{2}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^3={{{3}}}|<ref name="{{{3}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^4={{{4}}}|<ref name="{{{4}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^5={{{5}}}|<ref name="{{{5}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^6={{{6}}}|<ref name="{{{6}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^7={{{7}}}|<ref name="{{{7}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^8={{{8}}}|<ref name="{{{8}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^9={{{9}}}|<ref name="{{{9}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^10={{{10}}}|<ref name="{{{10}}}" group=""></ref>}}{{#if:|^{Szablon obsługuje maksymalnie 10 przypisów (zmień go!).}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|BŁĄD}}. 1 gram drobno zmielonych nasion zawiera ok. 0,06–0,24 mg cyjanku{{#if:TZ192|{{#ifeq:T|:|^1=TZ192|<ref name="TZ192" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^2={{{2}}}|<ref name="{{{2}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^3={{{3}}}|<ref name="{{{3}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^4={{{4}}}|<ref name="{{{4}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^5={{{5}}}|<ref name="{{{5}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^6={{{6}}}|<ref name="{{{6}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^7={{{7}}}|<ref name="{{{7}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^8={{{8}}}|<ref name="{{{8}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^9={{{9}}}|<ref name="{{{9}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^10={{{10}}}|<ref name="{{{10}}}" group=""></ref>}}{{#if:|^{Szablon obsługuje maksymalnie 10 przypisów (zmień go!).}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|BŁĄD}}. Spożycie kilku nasion jest bezpieczne dla zdrowia człowieka{{#if:TZ192|{{#ifeq:T|:|^1=TZ192|<ref name="TZ192" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^2={{{2}}}|<ref name="{{{2}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^3={{{3}}}|<ref name="{{{3}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^4={{{4}}}|<ref name="{{{4}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^5={{{5}}}|<ref name="{{{5}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^6={{{6}}}|<ref name="{{{6}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^7={{{7}}}|<ref name="{{{7}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^8={{{8}}}|<ref name="{{{8}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^9={{{9}}}|<ref name="{{{9}}}" group=""></ref>}}{{#if:|{{#ifeq:|:|^10={{{10}}}|<ref name="{{{10}}}" group=""></ref>}}{{#if:|^{Szablon obsługuje maksymalnie 10 przypisów (zmień go!).}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|BŁĄD}}.

Kulinarne zastosowania jabłek

Szablon:Dopracować

Jabłka można spożywać tuż po zebraniu, z zachowaną skórką lub obrane. Środek jabłka ze sztywnymi błonkami oraz gniazdem nasiennym najczęściej nie jest spożywany i przy obróbce jest usuwany przy procesie zwanym „gniazdowaniem jabłek”. Jabłka przy obróbce można kroić, siekać, ucierać, mleć, gotować, piec, wyciskać z soku lub suszyć. Jabłko służy jako składnik kompotów, sałatek owocowych i warzywnych, dodatek do potraw mięsnych, sos, oraz składnik deserów – w tym najczęściej ciast pieczonych i galaretek, ale istnieją też lody i cukierki o smaku jabłkowym. Jabłka nie bywają smażone jak inne owoce w dżemach i konfiturach z powodu dużej ilości soku i łatwości przypalenia. Jabłka w innych deserach najczęściej są tarte lub mielone na miękką papkę. Cienkie plastry jabłek mogą służyć jako ozdoba dania. Pektyna z jabłek może służyć jako substancja żelująca w innych przetworach lub deserach. Zmielona na miękko papka jabłkowa jest podawana niemowlętom jako jeden z ich pierwszych pokarmów stałych.

Znane w polskiej kuchni potrawy z jabłek lub zawierające jabłka to pieczona kaczka z jabłkami, sałatki warzywne lub owocowe z jabłkami, szarlotka, jabłka smażone w cieście naleśnikowym, ryż pieczony z jabłkami i cukrem cynamonowym oraz susz wigilijny, czyli kompot gotowany z suszonych jabłek i śliwek.

Sok jabłkowy zebrany z wielu jabłek ma kolor jasnobursztynowy i można go pić na surowo tuż po wyciśnięciu. Sok jabłkowy można zagęszczać na słodki syrop, służący powszechnie jako słodzik przemysłowy (występujący na etykietkach produktów spożywczych pod nazwą koncentrat z soku jabłkowego lub zagęszczony sok jabłkowy). Sok jabłkowy można mieszać z innymi sokami albo z alkoholem w drinkach. Sok jabłkowy w przemyśle spożywczym jest często stosowany jako dopełniacz i podstawa soków mieszanych. Sok jabłkowy może być fermentowany na ocet jabłkowy lub cydr. Sok jabłkowy po fermentacji również można destylować na alkohol jabłkowy, z których najbardziej znany jest francuski winiak Calvados.

Choroby jabłek

Na jabłkach występuje wiele chorób, które można podzielić na dwie grupy:

choroby fizjologiczne, czyli nieinfekcyjne, związane z warunkami wzrostu, starzeniem się owoców lub warunkami ich przechowywania. Są to: gorzka plamistość podskórna jabłek, miękka oparzelizna jabłek, oparzelizna powierzchniowa jabłek, plamistość jonatana, szklistość miąższu jabłek, zbrunatnienie przygniezdne jabłek, zbrązowienie wewnętrzne jabłek<ref name=slow>ZbigniewZ. Borecki ZbigniewZ., MałgorzataM. Solenberg MałgorzataM. (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6 .{{#if:||{{#if:|}}}}{{#ifeq:tytuł|wydanie, wydawca, data, isbn, miejsce, url, tytuł, redaktor|}}{{#ifeq:|{{{opublikowany}}}||{{#if:|}}}}{{#if:{{#if:2PoznańPolskie Towarzystwo Fitopatologiczne978-83-948769-0-6||http://www1.up.poznan.pl/ptfit/sites/default/files/Documents/Polskie%20Nazwy%20Chor%C3%B3b%20Ro%C5%9Blin%20Uprawnych%202017.pdf}}%7C%7C{{#if:%7C{{#if:%7C%7C{{#if:||}}}}|{{#if:||{{#if:||}}}}}}}}</ref>
choroby infekcyjne, wywołane głównie przez grzyby i wirusy: bliznowatość skórki jabłek, brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych, brudna plamistość jabłek, czarny rak jabłoni, gorzka zgnilizna jabłek, gwiaździste spękanie jabłek, kropkowana plamistość jabłek, marszczyca jabłek, parch jabłoni, pierścieniowa plamistość jabłek, pierścieniowe ordzawienie jabłek, różowa pleśń jabłek, sina pleśń jabłek, szara pleśń, sucha zgnilizna przykielichowa jabłek, szorstkość skórki jabłek, zdrobnienie jabłek, zgnilizna jabłek „rybie oko”, zielona marszczyca jabłek<ref name=slow />.

Choroby infekcyjne szczególnie silnie rozwijają się na jabłkach w sadach przydomowych i produkcyjnych sadach ekologicznych, w których nie stosuje się pełnej ochrony chemicznej. Część chorób to tzw. choroby przechowalnicze, silnie rozwijające się na jabłkach przechowywanych w nieodpowiednich warunkach, np. w zbyt wysokiej temperaturze. Choroby te praktycznie nie występują w nowoczesnych przechowalniach o niskiej, stabilizowanej temperaturze i kontrolowanym składzie gazów<ref name=grab>MarekM. Grabowski MarekM., Choroby drzew owocowych, Kraków: Wyd. Plantpress, 1999, ISBN 83-85982-28-0 .{{#if:||{{#if:|}}}}{{#ifeq:tytuł|autor, isbn, miejsce, wydawca, tytuł, data|}}{{#ifeq:|{{{opublikowany}}}||{{#if:|}}}}{{#if:{{#if:KrakówWyd. Plantpress83-85982-28-0||}}||{{#if:|{{#if:||{{#if:||}}}}|{{#if:||{{#if:||}}}}}}}}</ref>.

Symbolika jabłka w Europie

Szablon:Dopracować

Udomowione jabłonie dające wartościowe i smaczne owoce rozprzestrzeniły się z Azji środkowej przez Azję Mniejszą na resztę Europy. Odtąd jabłko w Europie było symbolem zdrowia, życia, urodzaju, płodności, miłości, jesiennych żniw w Europie, ale też wiosny (wspólnie z kwiatem jabłoni), dostatku, długowieczności i nieśmiertelności. Dzięki biblijnemu mitowi o Adamie i Ewie, którzy ważyli się zakosztować „zakazanego owocu”, jabłko dzisiaj traktowane jest także jako afrodyzjak<ref>{{#if:

 | {{#if: 
   | [[{{{autor r link}}}|{{#if: 
     | {{#if:  |{{{imię r}}} }}{{{nazwisko r}}}
     | {{{autor r}}}
   }}]]
   | {{#if: 
     | {{#if:  |{{{imię r}}} }}{{{nazwisko r}}}
     | {{{autor r}}}
   }}
 }}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor r2 link}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię2 r}}} }}{{{nazwisko2 r}}}
                                   |{{{autor2 r}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if:  |{{{imię2 r}}} }}{{{nazwisko2 r}}}
               |{{{autor2 r}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor r3 link}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię3 r}}} }}{{{nazwisko3 r}}}
                                   |{{{autor3 r}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if:  |{{{imię3 r}}} }}{{{nazwisko3 r}}}
               |{{{autor3 r}}}
             }}
          }}
   |}}:

}}{{#if:

 | {{#if: 
   | [{{{adres rozdziału}}} {{{rozdział}}}]
   | {{{rozdział}}}

}}. W: }}{{#if: Correnti

 | {{#if: 
   | [[{{{autor link}}}|{{#if: Correnti
     | {{#if: Pino |Pino }}Correnti
     | {{{autor}}}
   }}]]
   | {{#if: Correnti
     | {{#if: Pino |Pino }}Correnti
     | {{{autor}}}
   }}
 }}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor link2}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię2}}} }}{{{nazwisko2}}}
                                   |{{{autor2}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if:  |{{{imię2}}} }}{{{nazwisko2}}}
               |{{{autor2}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor link3}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię3}}} }}{{{nazwisko3}}}
                                   |{{{autor3}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if:  |{{{imię3}}} }}{{{nazwisko3}}}
               |{{{autor3}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if:
            |[[{{{autor link4}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię4}}} }}{{{nazwisko4}}}
                                   |{{{autor4}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if:  |{{{imię4}}} }}{{{nazwisko4}}}
               |{{{autor4}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor link5}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię5}}} }}{{{nazwisko5}}}
                                   |{{{autor5}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: |{{{imię5}}} }}{{{nazwisko5}}}
               |{{{autor5}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor link6}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię6}}} }}{{{nazwisko6}}}
                                   |{{{autor6}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: |{{{imię6}}} }}{{{nazwisko6}}}
               |{{{autor6}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}:

}}{{#if: |[{{{url}}} Afrodyzjaki w kuchni. Pięć tysięcy lat tradycji]|Afrodyzjaki w kuchni. Pięć tysięcy lat tradycji}}{{#if: |. {{{inni}}} }}{{#if: |. Wyd. {{{wydanie}}} }}{{#if: |. T. {{#if:|{{{tom}}}{{#if: |: {{{tytuł tomu}}}|}}|{{{tytuł tomu}}}}} }}{{#if: |. Cz. {{{część}}}{{#if: |: {{{tytuł części}}}|}} }}{{#if: Twój Styl |. {{#if: Warszawa|Warszawa: |}}Twój Styl|{{#if: Warszawa|. Warszawa}} }}{{#if: 2005

 | {{#if: Twój Styl|, |{{#if: Warszawa|: |. }}}}2005
 | {{#if: 
   | {{#if: 
     | {{#if: Twój Styl|, |{{#if: Warszawa|: |. }} }}{{{miesiąc}}} {{{rok}}}
     | {{#if: Twój Styl|, |{{#if: Warszawa|: |. }} }}{{{rok}}}
   }}
 }}

}}{{#if: 9 |{{#if: Twój Styl2005|,|.}} s. 9 }}{{#if: |{{#if: Twój Styl20059|,|.}} kol. {{{kolumny}}} }}{{#if: |{{#if: Twój Styl20059|, s|. S}}eria: {{{seria}}} }}{{#if: | . DOI: {{{doi}}} }}{{#if: | . {{{id}}} }}{{#if: 83-7163-458-7 | . ISBN 83-7163-458-7 }}{{#if: | . LCCN {{{lccn}}} }}{{#if: | . Szablon:ISSN }}{{#if: | . OCLC {{{oclc}}} }}{{#if: | {{#if: | . [dostęp {{{data dostępu}}}] }} }}{{#if: | . Cytat: {{{cytat}}}}}.{{#ifeq:||| (Błąd! Nieznany kod języka: {{{język}}}. Sprawdź listę kodów.).}}{{#ifeq:tytuł|imię, strony, isbn, nazwisko, miejsce, wydawca, tytuł, data|}}{{#if:|{{#if:{{#if:|{{#iferror:{{#time:Y-m-d|{{{data dostępu}}}}}|błąd|{{#ifeq:{{{data dostępu}}}|{{#time:Y-m-d|{{{data dostępu}}}}}||format}}}}|format}}|{{#if:||}}}}}}{{#if:9||{{#if:||}}}}</ref>.

Jako symbol płodności i dostatku darowano jabłka przy obrzędach weselnych, stąd jabłko miało konotacje miłosne i erotyczne, takie jak jabłko Wenus w imperium rzymskim, albo jabłko niezgody, przyznane przez Parysa Afrodycie, bogini miłości, w zamian za małżeństwo z Heleną. Jabłka do dzisiaj są synonimami piersi kobiecych. Jabłka jako symbol płodności są też symbolem dzieci swoich rodziców, stąd popularne przysłowia.

Złote jabłka były symbolem nieśmiertelności i najwyższego bogactwa, ale też wiecznego życia w zaświatach, czyli pozagrobowego. Jabłka mogły więc jednocześnie przypominać o śmierci i o życiu. Znajduje to odzwierciedlenie w mitologiach, kiedy jabłoń jest cudownym drzewem, rosnącym w zaświatach, gdzie aby się dostać jako człowiek trzeba umrzeć – np. na indyjskiej górze Meru, na której mieszkają bogowie, rośnie też gigantyczna, różana jabłoń (Jambu), a obok góry leży Wyspa Różanej Jabłoni, Jambudvipa.

Jabłka w mitologii greckiej

Pierwszą jabłoń miała stworzyć bogini ziemi Gaja, jabłoń ta dawała złote owoce nieśmiertelności i rosła w ogrodzie strzeżonym przez 3 Hesperydy i stugłowego smoka Ladona. Przy ślubie Hery z Zeusem Gaja darowała Herze jabłka z tej jabłoni. Jedna z 12 prac Heraklesa to zdobycie złotych jabłek z ogrodu Hesperyd. Eris używa złotego jabłka Hesperyd jako jabłka niezgody, pisząc na nim „Dla najpiękniejszej” jako symbol najwyższej nagrody dla bogiń olimpijskich. Niedościgniona Atalanta ulega podstępowi Afrodyty, która daje złote jabłka zakochanemu młodzieńcowi – kiedy rzucił złote jabłka na trasę biegu, Atalanta zwalniała aby zebrać jabłka, przez co młodzieniec wygrał bieg i Atalanta poślubiła go zamiast go zabić. Jeden z przydomków Demeter, bogini urodzaju, to Malophoros, Dawczyni Jabłek. Jabłka były również symbolem Hery, bogini małżeństw, i symbolem Afrodyty, bogini miłości.

Jabłka w mitologii rzymskiej

Pomona (owocowa) to czczona w czasach cesarstwa, ważna bogini owoców i sadów owocowych. Pomona miała w Rzymie swoją świątynię i kapłanów, a jabłka to jedne z jej wielu owoców. Dla Rzymian jabłko było też symbolem wiecznego życia i zaświatów, a więc końca życia doczesnego, stąd zwrot „ab ovo usque ad mala” – od jaja (początku życia) do jabłka (końca życia). Czerwone jabłka w kulturze rzymskiej były przede wszystkim symbolem Wenus, bogini miłości i pożądania.

Jabłka w mitologii celtyckiej

Celtowie nazywali świat pozagrobowy Avalonem, czyli „Wyspą Jabłek”, do której zmarli dostawali się płynąc na zachód w łodzi. Na Avalonie leżała Równina Szczęścia (Mag Mell) na środku której rosła cudowna jabłoń, jednocześnie pokryta liśćmi, kwiatami i owocami, które to jabłka dawały życie i młodość. W mitach celtyckich jabłka ratowały życie bohaterom. Złote jabłka zwieńczały też srebrną laskę legendarnego króla irlandzkiego, Conchobara.

Jabłka w mitologii nordyckiej

Złote jabłka Iduny, spożywane przez bogów w Asgardzie zapewniały im wieczną młodość (tak jak nektar i ambrozja w mitologii greckiej). W sadze Skirnismal Skirnir próbuje złotymi jabłkami Idun przekonać Gerd do małżeństwa z bogiem Frejem.

Inne mitologie

Cudowna jabłoń lecząca wszelkie dolegliwości jest obecna w mitologii osetyjskiej, rośnie w sadzie Nartów strzeżona przez braci Ashara i Ashartaga<ref>{{#if:

 | {{#if: 
   | [[{{{autor r link}}}|{{#if: 
     | {{#if:  |{{{imię r}}} }}{{{nazwisko r}}}
     | {{{autor r}}}
   }}]]
   | {{#if: 
     | {{#if:  |{{{imię r}}} }}{{{nazwisko r}}}
     | {{{autor r}}}
   }}
 }}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor r2 link}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię2 r}}} }}{{{nazwisko2 r}}}
                                   |{{{autor2 r}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if:  |{{{imię2 r}}} }}{{{nazwisko2 r}}}
               |{{{autor2 r}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor r3 link}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię3 r}}} }}{{{nazwisko3 r}}}
                                   |{{{autor3 r}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if:  |{{{imię3 r}}} }}{{{nazwisko3 r}}}
               |{{{autor3 r}}}
             }}
          }}
   |}}:

}}{{#if:

 | {{#if: 
   | [{{{adres rozdziału}}} {{{rozdział}}}]
   | {{{rozdział}}}

}}. W: }}{{#if: Kempiński

 | {{#if: Andrzej Kempiński
   | {{#if: Kempiński
      | {{#if: Andrzej M. |Andrzej M. }}Kempiński
      | {{{autor}}}
    }}
   | {{#if: Kempiński
     | {{#if: Andrzej M. |Andrzej M. }}Kempiński
     | {{{autor}}}
   }}
 }}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor link2}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię2}}} }}{{{nazwisko2}}}
                                   |{{{autor2}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if:  |{{{imię2}}} }}{{{nazwisko2}}}
               |{{{autor2}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor link3}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię3}}} }}{{{nazwisko3}}}
                                   |{{{autor3}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if:  |{{{imię3}}} }}{{{nazwisko3}}}
               |{{{autor3}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if:
            |[[{{{autor link4}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię4}}} }}{{{nazwisko4}}}
                                   |{{{autor4}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if:  |{{{imię4}}} }}{{{nazwisko4}}}
               |{{{autor4}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor link5}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię5}}} }}{{{nazwisko5}}}
                                   |{{{autor5}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: |{{{imię5}}} }}{{{nazwisko5}}}
               |{{{autor5}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[{{{autor link6}}}|{{#if:
                                   |{{#if:  |{{{imię6}}} }}{{{nazwisko6}}}
                                   |{{{autor6}}}
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: |{{{imię6}}} }}{{{nazwisko6}}}
               |{{{autor6}}}
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}{{#if: 
   |, {{#if: 
            |[[|{{#if:
                                   |{{#if:  | }}
                                   |
                                 }}]]
            |{{#if:
               |{{#if: | }}
               |
             }}
          }}
   |}}:

}}{{#if: |[{{{url}}} Słownik mitologii ludów indoeuropejskich]|Słownik mitologii ludów indoeuropejskich}}{{#if: |. {{{inni}}} }}{{#if: |. Wyd. {{{wydanie}}} }}{{#if: |. T. {{#if:|{{{tom}}}{{#if: |: {{{tytuł tomu}}}|}}|{{{tytuł tomu}}}}} }}{{#if: |. Cz. {{{część}}}{{#if: |: {{{tytuł części}}}|}} }}{{#if: Kantor Wydawniczy SAWW |. {{#if: Poznań|Poznań: |}}Kantor Wydawniczy SAWW|{{#if: Poznań|. Poznań}} }}{{#if:

 | {{#if: Kantor Wydawniczy SAWW|, |{{#if: Poznań|: |. }}}}{{{data}}}
 | {{#if: 1993
   | {{#if: 
     | {{#if: Kantor Wydawniczy SAWW|, |{{#if: Poznań|: |. }} }}{{{miesiąc}}} 1993
     | {{#if: Kantor Wydawniczy SAWW|, |{{#if: Poznań|: |. }} }}1993
   }}
 }}

}}{{#if: 12 |{{#if: Kantor Wydawniczy SAWW1993|,|.}} s. 12 }}{{#if: |{{#if: Kantor Wydawniczy SAWW199312|,|.}} kol. {{{kolumny}}} }}{{#if: |{{#if: Kantor Wydawniczy SAWW199312|, s|. S}}eria: {{{seria}}} }}{{#if: | . DOI: {{{doi}}} }}{{#if: | . {{{id}}} }}{{#if: 8385066918 | . Błąd Lua w module „package.lua”, w linii 80: module 'Moduł:ISBN/wydawcy' not found. }}{{#if: | . LCCN {{{lccn}}} }}{{#if: | . Szablon:ISSN }}{{#if: | . OCLC {{{oclc}}} }}{{#if: | {{#if: | . [dostęp {{{data dostępu}}}] }} }}{{#if: | . Cytat: {{{cytat}}}}}.{{#ifeq:||| (Błąd! Nieznany kod języka: {{{język}}}. Sprawdź listę kodów.).}}{{#ifeq:tytuł|nazwisko, autor link, rok, imię, strony, miejsce, wydawca, tytuł, isbn|}}{{#if:|{{#if:{{#if:|{{#iferror:{{#time:Y-m-d|{{{data dostępu}}}}}|błąd|{{#ifeq:{{{data dostępu}}}|{{#time:Y-m-d|{{{data dostępu}}}}}||format}}}}|format}}|{{#if:||}}}}}}{{#if:12||{{#if:||}}}}</ref>.

Symbolika jabłka w tradycji chrześcijańskiej

W tradycji chrześcijańskiej jabłko związane z rytuałami pogańskiej płodności było symbolem pokusy i pożądania. Według średniowiecznych i renesansowych artystów jabłko było na ich obrazach owocem zerwanym przez Ewę z drzewa poznania dobra i zła. Biblia nie zawiera nazwy owocu – Adam i Ewa zjedli po prostu owoc z drzewa poznania. Prawdopodobnie dodatkowe zamieszanie sprawił fakt, że słowo jabłko po łacinie jest identyczne ze słowem „zły”, „zło”. Jabłko stało się więc symbolem zła, owocu zakazanego w kulturze chrześcijańskiej – a także symbolem grzechu i zdrady, zwłaszcza w życiu prywatnym, trucizny, mroku lub ciemności. Według legendy chrześcijańskiej (nie zawartej w Biblii) tłumaczono wypukłą chrząstkę na grdyce męskiej tym, że pierwszemu mężczyźnie, czyli Adamowi, miał utkwić w gardle kawałek owego zakazanego jabłka, skąd popularna nazwa wypukłości – jabłko Adama.

Jabłko jest też tradycyjnym atrybutem władzy królewskiej – złote jabłko z krzyżem symbolizuje sferę kosmiczną, świat i kulę ziemską. Używane jest przy koronacjach obok berła i korony.

Jabłko w kulturze popularnej

Miłosna wróżba z jabłka stosowana jest w obrzędach ludowych, np. w Polsce przy Katarzynkach i Andrzejkach – skórka jabłka obrana w jak najdłuższy pasek ma być rzucona tak, aby ułożyć się w inicjał przyszłej żony lub męża.
Zobacz tradycyjna wigilijna wróżba z jabłka z terenu Górnego Śląska i Opolszczyzny.
Popularna europejska baśń o królewnie Śnieżce opisuje zatrute jabłko, którym czarownica zatruwa królewnę, po czym Śnieżka zapada w wieczny sen, z którego obudzić może ją tylko miłosny pocałunek.
W folklorze polskim jeże miały zbierać jabłka na swoje kolce i wynosić je z sadu, chociaż jeże w rzeczywistości są mięsożerne.
W folklorze szwajcarskim bohater Wilhelm Tell za obrazę władzy habsburskiej miał zostać zmuszony przez wójta do wyboru między karą śmierci albo zestrzeleniem kuszą jabłka z głowy własnego syna.
Według popularnej legendy, Isaac Newton miał odkryć prawo powszechnego ciążenia rozmyślając w sadzie, w którym jabłko spadło mu na głowę.
Big Apple, czyli „Wielkie Jabłko” to potoczny w Stanach Zjednoczonych zwrot, oznaczający miasto Nowy Jork.
W Polsce w latach PRL-u produkowano perfumy zwane „Zielonym jabłuszkiem” o zielonym kolorze i mocnym, słodkim zapachu.
Apple Inc. to nazwa popularnej firmy komputerowej z Kalifornii, używającej symbolu nadgryzionego jabłka. Synonimem komputerów firmy Apple jest też skrót Mac, od jednej z serii komputerów firmowych nazwanych MacIntosh (odmiana jabłka).
Apple Records to angielska wytwórnia muzyczna założona w 1968 roku przez członków zespołu The Beatles, jako część ich firmy Apple Corps.
W Stanach Zjednoczonych apple pie, czyli okrągły placek (tarta) z jabłkami jest potocznym symbolem narodowym i symbolem całej Ameryki, chociaż pierwsze jabłonie przywieźli na kontynent i zaczęli hodować dopiero angielscy pielgrzymi w XVII wieku.

Etymologia

Szablon:Dopracować Szablon:Wikisłownik Słowo „jabłko” w językach słowiańskich jest wspólne z innymi językami indoeuropejskimi używającymi pierwowzoru IE *haébl̥, haebōl lub PIE *abh, mającego znaczyć „wilgotny, soczysty” (sanskryt „jambu”, litewski „óbuolỹs”, pruski „woble” niemiecki „Apfel”, angielski „apple”, celtyckie „avhal, abhal, ull” itd). W języku greckim jabłko nazywa się „melon” (owoc) z czego powstała łacińska nazwa jabłka „malum, malus”. Łacińskie słowo pomum (owoc) dało francuską nazwę jabłka „pomme”. W renesansowej Europie po rozwoju komunikacji nazwano jabłkami także inne owoce egzotyczne, przybyłe z nowych stron – pomo d’oro, czyli złote jabłko to pomidor po włosku, francuskie jabłko ziemne (pomme de terre) to nazwa ziemniaków, a w niemieckim jabłko chińskie (Apfelsine) oznacza pomarańczę.

Przysłowia i zwroty o jabłkach

Szablon:Wikicytaty

„Niedaleko pada jabłko od jabłoni” – popularny w językach europejskich zwrot opisujący cechy rodziców, dziedziczone przez dzieci.
„Jakie jabłko, taka skórka, jaka matka, taka córka” – polski wariant przysłowia o cechach dziedzicznych.
„Gdy jabłoń drugi raz w roku zakwita, zięć do domu zawita” – przysłowie polskie, związane z płodnością (kwitnąca poza sezonem jabłoń to synonim kobiety, która zaszła w ciążę).
„Zdrowy jak jabłko, rumiany jak jabłko” – synonim zdrowia w języku polskim.
„Stłuc kogoś na kwaśne jabłko” – zbić kogoś tak mocno, że będzie tak bezużyteczny jak kwaśne jabłko.
W języku polskim przymiotnik „jabłkowity” opisuje specyficzne umaszczenie końskiego zadu w spore cętki wielkości jabłek.
W języku angielskim przysłowie „An apple a day keeps the doctor away” opisuje, jakim symbolem zdrowia jest jabłko („jedno jabłko dziennie, trzyma lekarza z dala ode mnie”).
„Leniwy czeka, żeby jabłka same wpadły mu do ust” – przysłowie mołdawskie, podobne do polskiego wariantu z gołąbkami kapuścianymi, które leniwym same mają wpadać do ust.

Zobacz też

Szablon:Commonscat

Przypisy

<references responsive> <ref name="nutr_USDA-SR28">Szablon:Cytuj pismo (zob. zarchiwizowane wyciągi HTML: 09003, Apples, raw, with skin, 09004, Apples, raw, without skin).</ref> <ref name="TZ192">Szablon:Cytuj pismo</ref> </references>

Bibliografia

Andrzej M. Kempiński, Encyklopedia mitologii ludów europejskich, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2001, s. 206, 286–287, 355–356, 458.
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, s. 415
JackJ. Tresidder JackJ., Słownik symboli, BożennaB. Stokłosa (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo RM, 2005, s. 68, ISBN 83-7243-477-8, OCLC 749790287 .{{#if:||{{#if:|}}}}{{#ifeq:tytuł|autor, isbn, data, oclc, inni, miejsce, wydawca, tytuł, s|}}{{#ifeq:|{{{opublikowany}}}||{{#if:|}}}}{{#if:{{#if:Bożenna Stokłosa (tłum.)WarszawaWydawnictwo RM83-7243-477-8749790287||}}||{{#if:|{{#if:68||{{#if:||}}}}|{{#if:68||{{#if:||}}}}}}}}
Tomasz Łudziński, Niezwykłości rzeczy zwykłych Wydawnictwo DL, Warszawa 1999, s. 102
Szablon:Cytuj pismo (zob. zarchiwizowane wyciągi html: 09003, Apples, raw, with skin, 09004, Apples, raw, without skin)

<templatestyles src="Kontrola autorytatywna/style.css"/> Błąd Lua w module „Moduł:Kontrola_autorytatywna”, w linii 811: attempt to index field 'wikibase' (a nil value).{{#if: | | }}